Soru: PCR testi yaptırmayan işçi tazminat almadan işten atılır mı?
Cevap: Bu konuda kesin bir görüş olmadığı gibi yine bu konuda kanuni bir düzenleme de yok. Bir görüşe göre, işverenden, test konusunda talep gelmesi halinde işçinin bu testi zorunlu olarak yaptırması gerektiğinden hem aşı olmayan hem de test yaptırmayan işçinin iş sözleşmesi işveren tarafından feshedilebilir. Bu durumda tazminatı da ödemek zorunda. Ancak ağırlıklı görüşe göre, PCR testi yaptırmayan işçiyi işveren işten çıkartamaz.
Soru: 1978 doğumluyum ve 1997 sigorta girişim var. SGK’lıyım. Sigorta primim 7200 gün civarında. Bu şekilde prim ödemeye devam edilirse emeklilikte sıkıntı olur mu?
Cevap: Sizin durumunuzda 20 yıl çalışıp, 5900 prim günü tamamladığınızda 53 yaşında emekli olabiliyorsunuz. 20 çalışma yılınız ve prim gün sayınız dolmuş durumda. Ancak yaş şartını yerine getirmiyorsunuz. 10 yıl daha çalışmanız halinde emekliliğinizi hak ediyorsunuz. Eğer maaşınızın asgari ücret üzerinde değilse ve prim ödemeye devam ederseniz sorun yaşamazsınız.
Soru: Kamuda kadrolu memur olarak çalışıyorum. Kurumum genelgeyi ilgi tutarak tüm personelden PCR testi talep edeceğini, aksi halde zorunlu yıllık izin ve ücretsiz izne ayıracağını bildiren bir e-posta gönderdi. İlgili genelge kamu kurumlarını ve memur personeli kapsayabilir mi? Zorunlu yıllık izin veya ücretsiz izne ayırabilir mi?
Cevap: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının genelgesi işçi statüsünde çalışanları kapsıyor. Ancak bu genelge ile işverenlere aşı olmayan çalışanlardan PCR testi isteme hakkı da tanıyor. PCR testi kaynaklı yıllık izin ya da ücretsiz izin konusunda iş kanunda bir düzenleme yok. Ancak iş sağlığı ve güvenliği açısından işverenlere bazı haklar tanınıyor. İş kanununa göre işveren tek taraflı çalışanı ücret izne gönderemiyor. Hukukçuların ağırlıklı görüşü PCR testi yaptırmayan çalışanlar için önce yıllık izin kullandırılıp sonrasında ücretsiz veya idari izin seçeneklerinin değerlendirilebileceği yönünde. Kimi hukukçular ise test yaptırmayan çalışanı, işverenin ücretsiz izne göndereceğini savunuyor. Bu durumda işverenin ücretsiz izin ve yıllık izin kullandırma hakkı bulunuyor.
Soru: 18 ay askerlik sonrası, 1997 yılında sigortam başladı. 2001 yılına kadar 1375 gün primim ödendi, 2001 yılından bugüne yurtdışında çalışıyorum. Yurtdışı emeklilik için SSK’dan emekli nasıl olabilirim?
Cevap: Yurtdışında yaşayanların emeklilik şartları 2019 yılında değişti. Buna gören artık SSK üzerinden emekli olamıyorsunuz, Bağ-Kur, ya da bir başka adıyla 4/B sigorta kolu üzerinden emekli olabilirsiniz. Yeni yasa ile emeklilik yaşı, borçlanma süresi ve borçlanma için ödenecek tutarlar da arttı. Yurtdışı borçlanması için başvuranların emekli olmaya yetecek asgari borçlanma gün sayısı en az–kısmi aylık için- 5.400 güne, tam aylık içinse borçlanma gün sayısı 9.000 güne çıktı.
Soru: İş yerinde kod-50’den işten çıkardılar ve tazminat vermediler. Dava açsam kazanır mıyım?
Cevap: Kod-50, ‘işçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi, işyerinin malı olan veya malı olmayıp da eli altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri otuz günlük ücretinin tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba uğratması’ gerekçesiyle işten çıkarılmışsınız. Bunları yapmadıysanız ve bunu da ispat edebiliyorsanız dava açabilirsiniz.
Soru: Bir fabrikada sigortasız olarak yaklaşık 1 yıl 9 aydan bu yana çalışıyorum ve halende çalışmaya devam ediyorum. İşlerinde sigortasız çalışmakta olduğum için ayrılmak istediğimde tazminat talep edebilir miyim?
Cevap: Öncelikle işveren sigortasız işçi çalıştırarak suç işliyor. Sigortasız çalışıyorsanız işten kendi isteğiniz ile ayrılabilir, bu durumda kıdem tazminatınızı da alırsınız. SGK’ya şikayet ettiğinizde işveren suç işlediğinden ayrıca tazminat ödeyecektir. Ayrıca sigortasız çalıştırıldığınız süreler için hizmet tespit davası da açabilirsiniz.
